Priestertekort leidt tot internationale oplossingen met kerst

vandaag, 15:36

Terwijl het aantal katholieke priesters in Nederland al jaren daalt, zitten de kerkbanken met kerst nog altijd vol. Voor veel parochies betekent dat een logistieke puzzel: hoe organiseer je meerdere vieringen op een dag, met steeds minder geestelijken? Steeds vaker komt de oplossing van buiten Nederland. Buitenlandse priesters vangen de kerstdrukte op en worden onmisbaar in de parochies.

Volgens cijfers van het Katholiek Studie- en Informatiecentrum (Kaski) van de Radboud Universiteit neemt het aantal priesters de afgelopen jaren gestaag af: van 610 in 2020 naar 542 in 2024. De nieuwe aanwas is minimaal, met jaarlijks slechts enkele benoemingen.

Pastoor René Wilmink van de Sint-Jorisparochie in Eindhoven merkt de drukte met kerst elk jaar opnieuw. Gisteren verzorgde hij vier missen tot in de nacht, en ook vandaag doet hij verschillende kerken aan.

"Het is al een langdurend gebeuren dat we met minder mensen op grotere gebieden werken", zegt Wilmink. "En dan hebben wij het niet eens zo beroerd, sommige parochies hebben veel kerken in meerdere dorpjes, zij rijden immense afstanden deze dagen."

Internationale oplossing

Een oplossing voor het priestertekort wordt steeds vaker gevonden in het buitenland. In het bisdom Den Bosch, waar de Eindhovense parochie onder valt, is volgens Wilmink inmiddels een op de vijf priesters afkomstig uit andere landen. Hij ziet die ontwikkeling versnellen: "Het gebeurt niet alleen hier, maar in andere bisdommen ook, bij de een wat meer dan de ander."

Cultuurtheoloog Frank Bosman van de Universiteit Tilburg herkent een bredere wereldwijde beweging. "Dit is het fenomeen van de reversed missionary, de omgekeerde missionaris. Nederland was vroeger wereldkampioen missionarissen uitzenden, vooral naar Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Door secularisatie is dat nu omgekeerd: priesters uit die regio's komen naar West-Europa."

Binnen de parochie van pastoor Wilmink werken kapelaan Arockiadoss Belavendran uit India en kapelaan JohnBosco Ezedimbu uit Nigeria. Ezedimbu, met wie pastoor Wilmink vandaag een internationale mis verzorgde, kwam in 2021 naar Nederland en is sinds 2024 officieel kapelaan, met speciale aandacht voor de Engelstalige en internationale gemeenschap.

Ook voor hem is het een drukke dag, maar wel de kers op de taart. "Het is de mooiste dag voor mij." Binnen de parochie voelt hij zich op zijn gemak. "Ik ben erg blij dat ik hier kan werken. Ik ben vier jaar in Nederland en dit was de eerste plek waar ik ging werken", vertelt hij. "Het vergt een hoop energie, tijd en toewijding om dit te doen, en ik ben heel erg blij hier, ja."

Volgens Ezedimbu zijn er meer dan dertien nationaliteiten bij de internationale mis aanwezig. "Maar er zijn ook een hoop Nederlandse mensen hier, en de voertaal is Engels." Dat werkt goed, zegt Wilmink. "Eindhoven is een internationale stad, en dan is het heel handig om internationale priesters te hebben."

Druppel op de gloeiende plaat

Uit Kaski-cijfers blijkt dat niet alleen het aantal priesters daalt, maar ook het aantal kerkgebouwen en parochies. In veel regio's zijn kerken gesloten of samengevoegd. Toch zitten met kerst de bankjes vol. "Op een normale zondag zitten er misschien 180 mensen in de kerk, en op kerstavond misschien wel 600", zegt Wilmink.

Theoloog Bosman noemt de volle kerken rond kerst geen teken van herstel. "Ondanks drukte en de positieve geluiden dat generatie-Z steeds meer geïnteresseerd is in het geloof en toetreden tot de kerk. Dat blijft een druppel op een gloeiende plaat."

Want ook het aantal geregistreerde katholieken blijft afnemen, van ruim 3,6 miljoen in 2022 naar 3,45 miljoen in 2024. Volgens Bosman kunnen buitenlandse priesters het tekort wel verzachten, maar niet oplossen. "De reversed missionaries kunnen niets doen aan de structurele neergang. Die blijft doorzetten, ook met deze internationale inzet."

Toch ziet hij de komst van buitenlandse priesters als een logische fase. "Voor nu zijn het goede tussenoplossingen. Hoelang ze nodig blijven, is volgens Bosman onzeker. "De vraag is of ze blijven. En als het kerkelijk landschap verder krimpt, kan het zelfs zijn dat ze op termijn niet meer nodig zijn."