Vertraging bij bevolkingsonderzoek borstkanker neemt toe, meer sterfgevallen
vandaag, 14:04
De vertraging bij het bevolkingsonderzoek borstkanker neemt weer toe. Dat blijkt uit recente brieven van staatssecretaris Judith Tielen van Volksgezondheid aan de Tweede Kamer. Dat betekent dat er minder sterfgevallen kunnen worden voorkomen.
Vrouwen tussen de 50 en 75 jaar moeten eigenlijk om de twee jaar een uitnodiging krijgen voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. Op die manier worden eventuele tumoren eerder opgespoord. Dat is volgens het ministerie van Volksgezondheid en het RIVM van groot belang. Het zorgt ervoor dat behandelingen vaker succesvol zijn en minder belastend, bijvoorbeeld omdat chemotherapie in een aantal gevallen niet nodig is. Ook leidt het tot minder sterfte.
'Alle mogelijkheden ingezet'
De termijn van twee jaar wordt sinds 2019 niet meer gehaald, vooral vanwege personeelstekort. In 2022 moesten vrouwen gemiddeld 2 jaar en 8 maanden wachten op hun volgende uitnodiging. De afgelopen twee jaar werd de tijd tussen twee uitnodigingen teruggedrongen tot gemiddeld 2,5 jaar. Maar dat gaat dus weer toenemen, verwacht Tielen.
Want personeel blijft moeilijk te vinden, ondanks alle inspanningen om bijvoorbeeld mensen intern op te leiden. "De problemen op de arbeidsmarkt houden aan", zegt Tielen. En verder zijn "alle mogelijkheden al ingezet". Zo wordt personeel in regio's waar de wachttijden minder lang zijn, tijdelijk ingezet in drukkere regio's. Ook worden de 58 'borstkankerbussen' minder vaak verplaatst om meer tijd over te houden voor het doen van screenings, en de bussen beter te kunnen bemannen.
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) liet eerder weten hier bezorgd over te zijn omdat het een belemmering voor deelname kan zijn voor minder validen en vrouwen met een lagere sociaal-economische status.
Het RIVM berekende eerder dat de vertragingen op termijn leiden tot tussen de 30 en 60 sterfgevallen per jaar die anders voorkomen hadden kunnen worden.
Minder vrouwen willen meedoen
Aan de andere kant neemt het aantal vrouwen dat op de uitnodiging ingaat nog altijd af. Vorig jaar lieten zo'n 875.000 vrouwen een mammografie maken in de borstkankerbus, dat is bijna twee derde van alle vrouwen die een uitnodiging kregen. Het jaar ervoor lag dat nog iets hoger.
Het is nog onduidelijk of het datalek bij het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker dat in augustus bekend werd, dit jaar een negatief effect heeft gehad op de deelname.
Ontwikkelingen
Er zijn veel ontwikkelingen rond het bevolkingsonderzoek borstkanker. Zo krijgen vrouwen vanaf 2030 een aanvullende MRI bovenop de normale mammografie als zij dicht klierweefsel hebben. Deze vrouwen, ongeveer 1 op de 12 in de bevolkingsonderzoeksleeftijd, hebben een grotere kans op borstkanker, terwijl juist bij hen tumoren lastig te zien zijn op een mammografie.
Op zijn vroegst in 2028 wordt bij het onderzoek kunstmatige intelligentie ingezet. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat AI helpt om eerder en sneller tumoren te vinden bij het bevolkingsonderzoek.
Bevolkingsonderzoek borstkanker
Vrouwen in de leeftijd van 50 tot 75 jaar kunnen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. In 2019 is de maximale tijd die tussen twee uitnodigingen mag zitten, tijdelijk opgerekt van twee naar drie jaar. Die termijn werd in 2022 nog bij een op de acht vrouwen overschreden; die moesten dus langer dan drie jaar wachten op hun volgende uitnodiging. Vorig jaar ging dat nog maar om 1 op de 63 vrouwen.
Doel van het bevolkingsonderzoek is om borstkanker zo vroeg mogelijk op te sporen zodat de behandeling minder zwaar is en de kans op genezing groter. In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Jaarlijks overlijden meer dan 3000 vrouwen aan borstkanker.
Vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek, hebben gemiddeld een 50 procent kleinere kans om te overlijden aan borstkanker dan vrouwen die niet meedoen. Door het bevolkingsonderzoek overlijden ieder jaar 1300 vrouwen minder aan borstkanker.