Kamer debatteert over mestplannen Wiersma (en de ruzie in het kabinet)

vandaag, 14:57

In het kabinet is er al weken gedoe over en vanavond bespreekt de Kamer ze: de mestplannen van BBB-minister Wiersma van Landbouw. Vorige week berichtte de NOS dat er binnen het kabinet flinke onenigheid over is, gisteren besloot een Kamermeerderheid dat er met spoed een debat moest komen. Maar waar gaat het eigenlijk over?

Het draait allemaal om het achtste zogenoemde actieprogramma nitraatrichtlijn. Dit programma wordt elke vier jaar opnieuw vastgesteld, en moet ervoor zorgen dat er niet te veel stikstof uit de landbouw in het water terechtkomt. Het nieuwe programma dat demissionair minister Wiersma voorstelt, zorgt daar volgens deskundigen, waterschappen en ambtenaren onvoldoende voor. Toch wil ze het doorzetten.

Weerstand

Maar daar is binnen het kabinet weerstand tegen. Haar partijgenoot, minister van Waterstaat Tieman, die medeverantwoordelijk is, lag wekenlang dwars. Uiteindelijk gaf hij toe, volgens bronnen onder zware druk van de BBB-top, maar die partij ontkent dit. Zijn staatssecretaris, VVD'er Aartsen, gaf niet toe. Daardoor is er nog altijd geen besluit genomen, terwijl de nieuwe regels op 1 januari zouden moeten ingaan.

Wiersma wil met haar plannen de regels voor boeren versoepelen op plekken waar de waterkwaliteit goed is. Die boeren zouden mest en bestrijdingsmiddelen dichter langs sloten en water mogen gebruiken. Vanwege de slechte waterkwaliteit in ons land gelden daar nu nog ruimere bufferstroken. In sommige gevallen zouden boeren onder voorwaarden ook meer mest mogen uitrijden. "Neem maatregelen daar waar ze nodig zijn", is daarbij haar standpunt.

Kort na het aantreden van Tieman in de zomer kwamen de plannen van zijn Landbouw-collega Wiersma voor het eerst op zijn bureau. Hij heeft toen twee aanvullende eisen gesteld, over de waterkwaliteit en over overbemesting. Aan beide aanvullende eisen is niet voldaan.

Wel heeft Wiersma haar plannen nadien verder uitgewerkt. Ze heeft versoepelingen toegevoegd, zowel over hoeveel mest er op de bodem mag worden aangebracht als waar de regels gelden. Nadat de effecten hiervan waren berekend, kwam er een stroom van kritiek op gang. Hiermee heeft Wiersma volgens Tieman en Aartsen onvoldoende gedaan.

Laatste benen

In een document van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uit november, in handen van de NOS, staat dat ambtenaren waarschuwen dat de waterkwaliteit door het programma "onvoldoende zal verbeteren en in veel gebieden zal verslechteren". Ook waarschuwen ze, op basis van experts, dat de uitstoot van stikstof door de plannen zal toenemen. Saillant is dat de Tweede Kamer dit document niet heeft gekregen.

Daarbij waarschuwen ook de Europese Commissie en de landsadvocaat voor grote problemen als de plannen van Wiersma doorgaan.

En daar is een aanzienlijk deel van de Kamer gevoelig voor. De formerende partijen D66 en CDA lieten vorige week weten niets te zien in de voorgestelde versoepelingen. CDA-leider Bontenbal zegt vandaag dat het debat erop wijst "dat het kabinet op zijn laatste benen loopt en dat de verhoudingen niet goed zijn". D66-leider Jetten zegt te hopen dat er geen grote besluiten worden genomen. "Dat is erg onverstandig." De vrees is dat als dit plan doorgaat, het nieuwe kabinet er voor vier jaar aan vastzit.

Verkeerde weg

GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren zijn ronduit boos over de plannen. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Bromet, die het debat heeft aangevraagd, zegt dat ze "verbijsterd" is door het "amateurisme". Kostic (PvdD): "Dit is gewoon de verkeerde weg". Maar er klinken ook andere geluiden aan de rechterzijde van de Kamer, namelijk dat dit veel te hoog wordt opgespeeld. Ondertussen is achter de schermen te horen dat er druk wordt gewerkt aan een compromis over de nieuwe richtlijn.

Vanavond, in het Kamerdebat genaamd 'Debat over de ruzie in het kabinet over mest', mogelijk meer daarover. Het debat begint rond 19.15 uur en naast Wiersma zijn ook Tieman en Aartsen erbij namens het kabinet. Overigens is de verwachting dat die laatste twee de kabinetsruzie niet willen meenemen naar de plenaire zaal van de Tweede Kamer, maar dat ze zich op de vlakte houden.

Live te volgen

Het debat is vanaf 19.15 uur live te volgen via een stream op NOS.nl