Documentairemaker Kees van Langeraad (97) overleden

vandaag, 10:35

Regisseur en documentairemaker Kees van Langeraad (97) is overleden, meldt zijn familie aan de NOS. Hij maakte verschillende documentaires, waarvoor hij in 1964 de Zilveren Nipkowschijf kreeg. Ook was hij verantwoordelijk voor de verslaglegging van het huwelijk van prinses Beatrix en Claus van Amsberg in 1966.

Kees van Langeraad werd in 1928 in Den Haag geboren als zoon van een bloemist. Na het vroege overlijden van zijn vader groeide hij op als enig kind met zijn moeder, een tante en zijn grootouders. Ook was hij in zijn jeugd goed bevriend met Dimitri en Gregor Frenkel Frank, die later bekend zouden worden van toneel en televisie.

Na het afronden van de hbs deed hij een studie journalistiek aan wat tegenwoordig de universiteit van Nyenrode is. Frenkel Frank, Henk Hofland en Willem Oltmans waren zijn jaargenoten. Hoewel hij zich aangetrokken voelde tot de journalistiek bleek hij geen goede feeling te hebben voor de actualiteit.

Hij vervulde zijn dienstplicht deels in Indonesië en na terugkomst kwam hij uiteindelijk terecht bij de stichting Nederlandse Onderwijsfilm als assistent bij de montage. Hij leerde er alles over monteren en maakte verschillende films. In die tijd werd geluid geïntroduceerd in Nederlandse onderwijsfilms en Van Langeraad was een pionier op dit gebied.

NCRV

In 1958 stapte hij over naar de NCRV als hoofdcontrolekamerregisseur en commentator. Na een jaar kreeg hij de opdracht om zelf een documentaire te maken. Dat werd Balans van een gezin, over de Jodenvervolging door de nazi's.

Zijn documentaire werd goed ontvangen door pers en publiek en een tweede volgde. Het Besluit, over een gezin dat naar Canada emigreert, gaf een indringend beeld van emigratie, dat in die tijd een belangrijk thema was.

Zijn naam was gevestigd en hij begon ook documentaires te maken in het buitenland, onder meer in Afrika waar hij de Tellem-expeditie versloeg. Een semilive verslag met onregelmatige uitzendtijden van de zoektocht naar het verdwenen bergvolk Tellem, die miljoenen televisiekijkers aan de buis gekluisterd hield.

De uitzendtijden waren afhankelijk van wanneer het Van Langeraad lukte om de filmrolletjes uit Mali naar Nederland te krijgen. Dat liep via iemand van de lokale bevolking die iemand op het vliegveld kende die ze weer aan een KLM-piloot meegaf.

Tellem-expeditie

"De televisie had in die jaren nog een roeping, namelijk bericht geven over onbekende werelden. In deze traditie paste uitstekend het verslag van de Tellem-expeditie", zei Van Langeraad daar later over in Andere Tijden, dat aandacht besteedde aan deze expeditie.

Ter plekke mat een arts de maten van schedels en neuzen van de lokale bevolking. "Ze wilden weten of er overeenkomsten waren met andere bevolkingsgroepen in West-Afrika. En dat deed hij dus op die manier. Wij hebben dat gewoon geaccepteerd. De gêne daarover bestond nog niet. Dat is pas later opgekomen toen men daar gevoeliger over werd", aldus Van Langeraad.

Toen hij in 1964 de Zilveren Nipkowschijf won, roemde de jury zijn documentaires voor de NCRV "die stuk voor stuk meer waren dan journalistieke reportages".

Relletjes en rookbommen

Twee jaar later was hij verantwoordelijk voor de televisie-uitzending van het huwelijk van prinses Beatrix en Claus. Met 44 camera's en twaalf deelregisseurs was het destijds de grootste reportage die ooit door de NTS, een voorloper van de NOS, werd gemaakt.

Bekijk hier de tv-registratie van het huwelijk in 1966:

Tijdens de huwelijksvoltrekking in Amsterdam was het onrustig in de stad. Er werden rookbommen gegooid naar de koets van het paar en elders in de stad waren ook ongeregeldheden.

Van Langeraad bracht, op wat niet te ontwijken rookbommen na, vrijwel niets van de relletjes in beeld. Dat leverde hem na afloop van twee kanten kritiek op. De linkse pers verweet hem dat er te weinig aandacht voor was geweest en de rechtse pers vond juist dat er te veel rook in beeld was.

Hd-televisie

Vanaf de jaren 70 richtte Van Langeraad zich vrijwel uitsluitend op grote projecten en series, zoals Thank You BBC!, een groot Europees schakelprogramma ter ere van het 50-jarige jubileum van de BBC. Ook was hij medeverantwoordelijk voor de 15-delige serie 58 miljoen Nederlanders en gooide hij hoge ogen met Antilliaans Verhaal over de historie van de Nederlandse Antillen en Aruba.

Voor twee documentaires over de schilder Rembrandt, Rembrandt tekenaar en Met het oog op Rembrandt, ontving hij in 1992 nationale en internationale prijzen. Onder meer de Grote Prijs van het Europese High Definition Festival in het Italiaanse Bergamo, voor het "met grote originaliteit en intelligentie toepassen van de mogelijkheden van de hd-televisie".

Dat jaar ging hij ook met pensioen, maar hij bleef van tijd tot tijd documentaires maken. De laatste documentaire van zijn hand was uit 2014. Toen verscheen De passie van Piet Leonard, een film over de dove broer van zijn vader, die werd vertoond bij een tentoonstelling van schilderijen en tekeningen van deze oom.